KLESZCZE - co trzeba o nich wiedzieć?

Kleszcze należą do gromady pajęczaków i są pasożytami żywiącymi się krwią kręgowców – zwierząt leśnych, często myszy polnych, ptaków i wiewiórek, ale także dzików i jeleniowatych. Człowiek jest dla nich obiektem zainteresowania, ale tylko z braku lepszych źródeł pożywienia.

Dlaczego musi kąsać?

Każdy kleszcz potrzebuje krwi, by z larwy zmienić się w nimfę, a z niej w postać dorosłą. Co ciekawe, wystarczy mu jedno żerowanie w każdym stadium. W pewnym laboratorium kleszcz  przeżył bez pokarmu 10 lat, ale wcześniej napił się krwi. W naturze kleszcz żyje 2-5 lat. Każde wkłucie to dla kleszcza okazja do przekazania infekcji (same nie chorują). Wszystkie stadia są tak samo niebezpieczne.

Kleszcze przenoszą wiele chorobotwórczych mikrobów, z których najbardziej znane to wirusy kleszczowego zapalenia mózgu i bakterie powodujące boreliozę. Ale kleszcze przenoszą także inne szkodliwe mikroorganizmy. Można się zarazić kilkoma jednocześnie!

Gdzie kleszcze występują najczęściej?

Kleszcze lubią wilgotne lasy, zwłaszcza mieszane i liściaste. Ale są praktycznie wszędzie, nawet w parkach i na trawnikach w centrum miast! Kiedyś występowały głównie na nizinach, teraz spotyka się je na terenach położonych nawet 150 m npm! Najbardziej lubią obszary przejściowe – między różnymi typami roślinności np. skraj lasu i łąki, leśne polany. Sporo ich w paprociach, chętnie przebywają w pobliżu krzewów czarnego bzu i leszczyny. Nie lubią słońca (ale raczej światła, bo ciepło – tak) i braku wilgoci.

Kiedy zagrożenie ukąszeniem jest największe?

Najbardziej aktywne są rano i o zmierzchu. Największe zagrożenie przypada na dwa okresy: maj-czerwiec i wrzesień-październik. Larwy najczęściej atakują w czerwcu i wczesną jesienią, natomiast latem szczyt aktywności przeżywają nimfy. Jedną i drugą postać pasożyta trudno dostrzec na skórze. Dorosłe kleszcze (tych jest najmniej) uaktywniają się głównie w maju. Gdy temperatura spada poniżej 7 st. C zapadają w letarg - chowają się wtedy w ściółce, zimują w śniegu.

Jak wygląda atak?

Na przednich odnóżach kleszcze mają perfekcyjny aparat węchowy, dlatego wyczuwają ofiarę z daleka. Rozpoznają 40-50 zapachów, w tym amoniak i kwas masłowy występujący w pocie, oraz dwutlenek węgla zawarty w wydychanym przez człowieka powietrzu. Dlatego jesteśmy dla nich stosunkowo łatwym łupem. Reagują również na wibracje, ciepło i cień.

Najczęściej wyczekują na liściu, źdźble trawy i zahaczają się, gdy obok przechodzi upatrzona ofiara. Nie skaczą, nie są aktywne, (nie jest prawdą, że spadają z drzew), raczej wyczekują, aż żywiciel otrze się o ich stanowisko. Wtedy błyskawicznie haczykami przednich odnóży zaczepiają się o skórę lub ubranie. Zaczynają szukać na ciele ofiary miejsca, gdzie mogą się wkłuć.